Het is een uitdaging om alles in balans te houden, van je carrière tot je privéleven. Soms kunnen we er gewoonweg niet meer aan voldoen. Als je echter blijft doorgaan, de stress blijft opstapelen en je de signalen van je lichaam negeert, loop je het risico om op een dag je limiet te bereiken en met een lege batterij achter te blijven. Om dit stadium te voorkomen, is het van groot belang dat we ons welzijn beschermen. In deze blog bespreken we hoe je dat kunt doen, hoe je vroegtijdig burn-out symptomen bij jezelf en bij anderen kunt herkennen, en gaan we dieper in op de aanpak van deze symptomen en hoe je je zorgen kunt uiten bij iemand met burn-out symptomen. Benieuwd naar hoe je burn-out op afstand kunt houden? Lees dan rustig verder!
Onbegrip bij Burn-out en Vaststellen van Burn-out:
Een (beginnend) burn-out uit zich bij iedereen anders, wat het een uitdaging maakt om het vroegtijdig te signaleren. Wellicht dat de wallen onder de ogen het verraden, maar verder zal het vooral te merken zijn aan gedrag. Aangezien aan de buitenkant niet direct te zien is wat er speelt, kan er onbegrip vanuit de omgeving ontstaan. Als iemand aangeeft vermoeid te zijn, dan is een veelvoorkomende reactie vanuit de omgeving: “Dan ga je toch gewoon even een uurtje slapen?” Burn-out gaat echter verder dan simpelweg moe zijn na een lange dag en wordt (helaas) niet verholpen door alleen een uurtje bij te slapen. Het is een aanhoudend gevoel van uitputting, emotionele afstandelijkheid en een gebrek aan motivatie (Bianchi et al., 2015).
Om Burn-out vast te stellen moet een formele diagnose worden gesteld door een medisch professional. Zorgverleners kijken naar de duur en impact van symptomen op je dagelijks leven voordat ze kunnen vaststellen of je daadwerkelijk een burn-out ervaart (American Psychological Association, 2013).
De drie belangrijkste symptomen die burn-out kenmerken zijn (Mayo Clinic, 2018; Schears, 2017):
1. Emotionele Uitputting:
Dit symptoom verwijst naar energieverlies en het onvermogen om de eisen van het dagelijks leven aan te kunnen. Dit kan resulteren in toenemende prikkelbaarheid, frustratie en cynisme.
2. Depersonalisatie:
Depersonalisatie is een symptoom waarbij iemand zich losgekoppeld voelt van zijn of haar werk, collega's, privéleven en zelfs van zichzelf. Het wordt gekenmerkt door een gevoel van onwerkelijkheid, ook wel omgeschreven als ‘het gevoel er niet echt te zijn’. Depersonalisatie gaat vaak gepaard met een verminderd vermogen om emoties te ervaren en het idee afstandelijk toe te kijken op het eigen leven (van Dam, 2016).
3. Verminderde Persoonlijke Prestatie:
Dit symptoom houdt in dat het gevoel van eigenwaarde en competentie afneemt, zelfs als iemand objectief gezien gewoon goed presteert. Prestaties leveren geen voldoening meer op en werk lijkt zijn betekenis verloren te hebben. Trots zijn op wat bereikt is maakt plaats voor twijfels en onzekerheid.
Preventie van Burn-out:
Het goede nieuws is dat burn-out te voorkomen is met de juiste strategieën. Hier zijn enkele effectieve manieren om jezelf te beschermen tegen het ontwikkelen van een burn-out:
1. Prioriteit Geven aan Zelfzorg:
Maak zelfzorg een onmisbaar onderdeel van je dagelijkse routine. Zorg ervoor dat je voldoende tijd vrijmaakt voor activiteiten die je plezier en ontspanning brengen. Denk hierbij aan lichaamsbeweging, lezen, tijd doorbrengen met dierbaren en het beoefenen van mindfulness. Reserveer specifieke ontspanningsmomenten, zoals genieten van de zon of verdiepen in een goed boek en plan deze bewust in je agenda. Door zelfzorg in je planning op te nemen, vergroot je de kans dat je daadwerkelijk tijd neemt voor ontspanning.
2. Duidelijke Grenzen Stellen:
Creëer duidelijke grenzen tussen werk en privé. Vermijd het constant controleren van e-mails en andere werk gerelateerde zaken in jouw vrije tijd. Zodra je werkdag eindigt, kun je gerust het 'niet storen'-bordje ophangen tot de volgende ochtend! Het is heel belangrijk om nee te leren zeggen, vooral als je al een overvolle agenda hebt. Het helpt om stress onder controle te houden. Bedenk daarbij dat het bewaken van je grenzen niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving voordelig is. Als je nu ja zegt, loop je het risico dat je later veel vaker nee moet zeggen. Het is in ieders belang dat je niet overspannen raakt.
3. Effectief Tijd Beheren:
Efficiënt tijd beheren kan de druk van een overvolle agenda verminderen. Verdeel taken in behapbare stukken. Een handige tool die je kunt gebruiken om prioriteiten te stellen, is de Time Management Matrix van Covey. Deze wordt beschreven in Stephen R. Covey’s boek, The 7 Habits of Highly Effective People. Deze matrix verdeelt taken in vier kwadranten op basis van urgentie en belangrijkheid om focus te leggen op wat echt belangrijk is. Plan daarnaast ook regelmatig korte pauzes in om weer op te kunnen laden. Die zijn niet urgent, maar zeer belangrijk!
4. Een Ondersteunend Netwerk Opbouwen:
Een sterk ondersteunend netwerk kan de effecten van stress verzachten. Omring jezelf met vrienden, familie en collega's die emotionele steun en begrip bieden.
Burn-out Herkennen bij Anderen:
Het herkennen van burn-out symptomen bij anderen vereist observatie en empathie. Let op tekenen zoals toenemend verzuim, verminderde productiviteit, frequente vermoeidheid en veranderingen in gedrag of houding. Denk hierbij aan prikkelbaarheid, perfectionisme, en een gebrek aan concentratie. Deze gedragsveranderingen kunnen ook gepaard gaan met fysieke klachten zoals hoofdpijn, maagpijn en spierpijn, evenals slaapproblemen. Bovendien kunnen collega's met beginnende burn-out klachten zich terugtrekken uit sociale interacties, hun interesse in het werk verliezen en een gevoel van sociale isolatie ervaren. Het signaleren van deze symptomen kan helpen om tijdig ondersteuning te bieden en burn-out te voorkomen.
Zorgen uiten over burn-out symptomen: hoe doe je dat?
Wanneer je vermoedt dat iemand in je omgeving worstelt met burn-out klachten, is het belangrijk om een gesprek aan te gaan. Deze situatie vereist echter empathie en open communicatie. Het is belangrijk om geduldig te zijn, aangezien dit een gevoelig onderwerp kan zijn. Kies zorgvuldig het juiste moment en de juiste plek, wees eerlijk en oprecht over je zorgen en vermijd oordelen. Het gebruik van "ik"-verklaringen kan helpen om je bezorgdheid op een respectvolle manier te uiten. Respecteer ook dat de persoon wellicht niet onmiddellijk wilt praten of hulp wilt accepteren. Laat hen weten dat je beschikbaar bent voor (emotionele) steun wanneer ze er klaar voor zijn. Het belangrijkste is dat je laat zien dat je om hun welzijn geeft en bereid bent te helpen waar mogelijk.
Burn-out Herkennen bij Jezelf en Overwinnen:
Zelfbewustzijn is essentieel om burn-out bij jezelf te herkennen. Let op veranderingen in je stemming, energieniveaus en motivatie. Als je een aanhoudend gevoel van uitputting en afstandelijkheid opmerkt, is het tijd om actie te ondernemen. We leggen je uit welke stappen je kunt nemen wanneer je burn-out symptomen bij jezelf herkent:
1. Erkenning en Acceptatie:
Erken dat je met burn-out (klachten) te maken hebt en accepteer dat er iets moet veranderen, eventueel met begeleiding van een professional. Het negeren of ontkennen van het probleem zal alleen maar leiden tot verlenging van je hersteltijd.
2. Rust en Heroverweging:
Neem afstand van situaties en mensen die stress veroorzaken en geef prioriteit aan rust. Gebruik deze tijd om na te denken over je huidige situatie. Kijk daarbij goed waar de stress en uitputting vandaan komen. Wat zou er moeten veranderen om de stress weg te nemen?
3. Professionele Hulp Zoeken:
Als de klachten ernstige invloed hebben op je mentale en emotionele welzijn en je komt er zelf niet helemaal uit (wat helemaal niet gek is), aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Een therapeut of counselor kan begeleiding en coping-strategieën bieden die specifiek zijn afgestemd op jouw behoeften.
Samenvattend
Deze bovengenoemde benaderingen kunnen gelukkig een waardevolle bijdrage leveren aan de preventie van burn-out. Het vroegtijdig identificeren van symptomen, zowel bij jezelf als bij anderen, blijft van essentieel belang om burn-out te voorkomen. Het is dan ook zeer belangrijk om te realiseren dat burn-out dus verder gaat dan simpelweg vermoeidheid. Laten we dus af en toe wat meer op onszelf en op elkaar letten. Voorkomen is tenslotte nog altijd beter dan genezen!
